Тәрбие жұмысын талдау 2022-2023 оқу жылы » Азат негізгі орта мектебі
Алматы облысы білім басқармасының
Еңбекшіқазақ ауданы бойынша білім бөлімінің
"Азат негізгі орта мектебі"
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Қабылдау бөлімі :
+7(72636) 43-50-93
Есепші бөлімі:
+7(72636) 23-11-37
Нашар көрушілер
нұсқасы
» » Тәрбие жұмысын талдау 2022-2023 оқу жылы
03
июль
2023

Тәрбие жұмысын талдау 2022-2023 оқу жылы

Тәрбие жұмысын талдау 2022-2023 оқу жылы


Тәрбие жұмысын талдау

2022-2023  оқу жылына

Қазіргі заманғы мектеп өзінің мүмкіндіктері мен мақсаттарына сәйкес білім беру процесін ұйымдастыруда жеткілікті еркіндікке ие. Сонымен бірге, бұл жағдай білім беру ұйымына тәрбие қызметінің сапасы үшін жауапкершілік жүктейді, яғни мектептің 2021 – 2026 жылдарға арналған даму жоспарына сәйкес мектеп оқушыларға, ата-аналарға және жалпы қоғамға тәрбие сапасына кепілдік беруі керек, сондықтан оны бақылап, басқаруы керек.

2022-2023  оқу жылы ішінде тәрбие жұмысы 8 бағыт бойынша жүргізілді:

қазақстандық патриотизм мен азаматтыққа тәрбиелеу, құқықтық тәрбие, рухани-адамгершілік тәрбие, ұлттық тәрбие, отбасылық тәрбие, еңбек, экономикалық және экологиялық тәрбие, Көпмәдениетті және көркем-эстетикалық тәрбие, зияткерлік тәрбие, ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу, дене тәрбиесі және СӨС.

"Рухани жаңғыру" бағдарламасы аясындағы мақсаттар мен міндеттерге сәйкес Қазақстан Республикасының Білім беру ұйымдарында балалар мен жастарды тәрбиелеу мақсаты мен міндеттері қойылды:

1) ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және қалыптастыруға бағытталған сапалы білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау;

2) тұлғаның шығармашылық, рухани және физикалық мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, даралықты, сыни ойлауды және функционалдық сауаттылықты (компьютерлік, цифрлық, математикалық, жаратылыстану-ғылыми, оқу сауаттылығы), проблемаларды өз бетінше шешу қабілеттерін дамыту үшін жағдайлар жасау арқылы зияткерлікті байыту;

3) азаматтыққа және патриотизмге, өз Отаны - Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге, Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез келген көріністерге төзбеуге тәрбиелеу;

4) елдің қоғамдық-саяси, экономикалық және мәдени өміріне қатысу қажеттілігін, жеке адамның өз құқықтары мен міндеттеріне саналы көзқарасын қалыптастыру;

5) отандық және әлемдік мәдениеттің жетістіктеріне баулу; қазақ және басқа да этностар мен Қазақстанның этностық топтарының тарихын, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлерін зерделеу; мемлекеттік, орыс, шет тілдерін меңгеру;

6) ата-аналардың балаларды тәрбиелеудегі психологиялық-педагогикалық құзыреттілігі мен жауапкершілігін арттыру, жастарды салауатты отбасы құруға, отбасы институтын нығайтуға саналы қатысуға дайындау;

7) әлеуметтік маңызы бар балалар, отбасы және ата-ана бастамаларын, балалар қоғамдық бірлестіктерінің қызметін дамыту және қолдау;

8) тұлғаның экономикалық ойлауын және кәсіби қалыптасуы мен өзін-өзі жүзеге асыруға саналы көзқарасын; табиғатты сақтаудағы белсенді азаматтық ұстанымды; экологиялық сауаттылық пен мәдениетті дамыту;

9) балаларды тәрбиелеуде жалпы және қосымша білім беру жүйесінің рөлін арттыру, сондай-ақ дене шынықтыру және спорт, мәдениет саласындағы ұйымдар қызметінің тиімділігін арттыру;

10) балаларды тәрбиелеу саласындағы ғылыми зерттеулердің сапасын арттыру;

11) балалардың ақпараттық қауіпсіздік деңгейін арттыру болып табылады.

1.Қазақстандық патриотизм мен азаматтыққа тәрбиелеу

Азаматтық пен патриотизмді қалыптастыру бүкіл мектеп жолында бірінші сыныптан бастап он бірінші сыныпқа дейін жүреді.

Дәстүр бойынша мектепте барлық мемлекеттік және Ұлттық мерекелер атап өтіледі. Оларды дайындау кезінде барлық оқушылардың мәдени және тәрбиелік мүдделері ескеріледі, адамды көпұлтты мәдениеттердің құндылықтарына бейімдеу, әртүрлі дәстүрлері бар адамдардың өзара әрекеттесуіне үйрету және әртүрлі халықтар мен ұлттардың мәдениеттерінің тепе-теңдігі туралы түсінік қалыптасады.

Азаматтықты қалыптастыру және қазақстандық патриотизм сезімін тәрбиелеу мақсатында барлық салтанатты іс-шаралар Қазақстан Республикасының Әнұранын орындаудан басталады.

2022-2023 оқу жылына арналған жалпы мектептік тәрбие жоспары бойынша мектепте келесі іс-шаралар өткізілді:

Қазақстан Республикасының мемлекеттік мерекелері мен атаулы күндеріне арналған барлық іс-шаралар жаппай сипатқа ие болды: ҚР Тілдер күні, Тәуелсіздік күні, Президент күні, Наурыз мейрамы, Қазақстан халықтарының бірлігі күні, Батыр күні, Жеңіс күні және т. б.

30 тамызда елімізде ең маңызды мерекелердің бірі-Қазақстан Республикасының Конституциясы күні атап өтіледі. 1 қыркүйек-Білім Күнінің дәстүрлі мерекесі, оның мақсаты өскелең ұрпақтың бойында білім алу мәдениетін қалыптастыру және жаңа оқу жылының алдында мереке атмосферасын құру болып табылады.

1 қыркүйекте «Білімге ұмтылу, еңбексүйгіштік және патриотизм» тақырыбында  Білім күні салтанатты іс-шарасы өткізіліп, 1-сынып оқушылары үшін бірінші оқулықтың Әліппесі табыс етілді. 2-9 сынып оқушылары үшін 1 қыркүйек күні оларға бекітілген кабинеттерде өтті. Оқушылармен жұмыс жасаудың түрлері мен құралдары алуан түрлі болды, бастысы олар қызықты және әсерлі болды, азаматтықты және қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға, туған өлкенің табиғи және тарихи-мәдени мұрасына ұқыпты қарауға ықпал етті және оқушылардың жасына сәйкес келді. 1-9 сынып оқушылары төмендегі тақырыптар бойынша  бейнероликтер жасап, мектеп сайтына жарияланды

«Менің мектептегі алғашқы күнім», «Менің жарқын жазғы оқиғаларым», 

«Менің саяхатым»«Менің үлкен сыныптастарым», «Менің ойларым, армандарым, 

үміттерім»,«Сәлем, жаңа оқу жылы», «Маған мектеп формасы ұнайды!»,

«Менің мектебім-ең керемет мектеп!»,

«Біздің мектептегі бірінші күніміз», «Бірінші сынып-өмірдің жаңа кезеңі».

5-қыркүйек –Қазақстан тілдер мерекесі күні және Ахмед Байтұрсыновтың 

150 жылдығына арнап , сынып сағаттары, конференциялар өтті. І

с-шаралар ұйымның сайтында, facebook және Instagram-да жарияланған.

«15 қараша-Ұлттық валюта күніне арналған» сынып сағаттары 1а,1б, 2а, 2в,

3в,3г,4а сыныптарында өтіліп, ұлттық теңгеміздің шығу тарихы дәріптелді. 


16 желтоқсан-мемлекетіміздің басты мерекесі. Қазақстан 31 жыл «Тұғырың биік-тәуелсіздік» тақырыбында сынып сағаттары өтілді. «Желтоқсанның ызғары – тәуелсіздіктің алауы»  мерекелік салтанатты жиын өткізілді. Мерекелік концертке 1 "А", 5 "А",6 "А" сынып оқушылары өз өнерлерімен бөлісіп, көрермендер көзайымы болды. Домбыра оркестрінің алғаш тұсаукесері болып, 5,6 сынып оқушылары "Еркем-ай" күйін ойнады. 3"А", 4 "А" сынып оқушылары "Туған жер" әнін хорда орындады.  2 "Б", 6 "Б",6 "Б", 8 А", 8"Б" сынып оқушылары патриоттық әнде флешмобпен концерттік бағдарламаны аяқтады. Мерекелік шара жоғары дәрежеде өтті. 13 желтоқсанда мектебіміздің оқушылары мен педагогтары ауыл мәдениет үйінің залында "Тәуелсіздік жолы" атты концертке жиналып, әндер, билер мен өлеңдерде Отанға деген сүйіспеншілігіміз туралы айтып, туған жердің сұлулығын жырлап, баршаңызды үлкен мереке - Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күнімен құттықтады!

5-9 сыныптар арасында «Мен Қазақстанның болашағымын» тақырыбында эсселер байқауы және «Мен Тәуелсіз Қазақстанды бейнелеймін» қолөнер   көрмесін  ұйымдастырып, жеңмпаздар маратаптталды. «Біз – Тәуелсіз Қазақстанның келешегіміз!»  шахматтан турнирде 3-9 сынып оқушылары бақ сынасты.

14-наурыз күні «Қазақстанның киелі, қасиетті жерлері» жайында мен ең үздік эсселер сайысы өткізілді. 

9-мамыр   Ұлы Жеңіс күніне 78 жыл толуына орай «Ұрпаққа ұран болған ұлы Жеңіс» атты ерлік сағаттарын, тәрбие сабақтарын өткізілді.  Тәрбие сағаттарының мақсаты: Ұлы Жеңісті дәріптеу, оқушылардың өз Отанына,туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру, елін қорғай білуге тәрбиелеу.Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен атабабамыздың ерлік ісін қастерлеп, рухын көтеру, үлгі тұту. Жас ұрпақты бейбітшілікті сақтауға және нығайтуға , ерлікке, адал да батыл болуға тәрбиелеу.

 4-мамыр «Еркін ел ұрпағы» тақырыбында барлық сыныптардан жалпыұлттық патриоттық диктант алынды. 5-мамыр күні технология пәні мұғалімі Сабирова Ж.К. мен мектеп кітапханашысы Сайдуллаева З ұйымдастыруымен «Бейбіт күн жасасын әлемде» атты сурет және кітап көрмесі көрмесі ұйымдастырылды.

Құқықтық тәрбие

Мақсаты: құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңсыздыққа қарсы тұратын, балалар мен жастар ортасында қатыгездік пен зорлық-зомбылыққа қарсы тұруға дайын заңдарын меңгеру және сақтау қажеттілігі бар патриот пен азаматты қалыптастыру

Оқушылар арасындағы құқық бұзушылықтар дың оның ішінде жыныстық сипаттағы қылмыстық және өзіне- . 

2022-2023   оқу жылында оқушылар арасындағы құқықбұзушылықтар,   қылмыстың алдын алу жұмыстарының жұмыс жоспары мектеп психолгымен  бірлескен жұмыс жоспарлары бекітілді.

Тәрбиенің сегіз   бағытының І бөлімі Қазақстандық патриотизм және азаматтық, құқықтық тәрбиесі бойынша жұмыстар жүргізілуде

Мақсаты:Жаңа демократиялық қоғамда өмір сүруге қабілетті азаматты және патриотты тұлғаның саяси, құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетін; балалар мен жастардың құқықтық санасын,  балалар мен жастар ортасындағы қатыгездік пен зорлықзомбылыққа қарсы тұру даярлығын қалыптастыру.

15.10-15.11.22ж   күндері арасында Құқықтық тәрбие айлығы аталып өтті.18.-24.10. аралығында  «Менің құқықтарым және міндеттерім»  тақырыбында құқық апталығының жоспары құрылып өткізілді .  

Жоспар бойынша   1-9  сыныптарда  «Өз құқығыңды білесің бе?» тақырыбында сынып сағаттары өтілді және мектеп психологы    5-9 сыныптарарасында «Отбасы, тұрмыстық зорлық зомбылық» тақырыбында және бопсалаудың алдын алу мақсатында   құпия сауалдамалар  жүргізді. Сауалнама алу барысында зорлық-зомбылық пен бопсалау орын алмағаны анықталды. 

«Құқықтық сауаттылық заман талабы» тақырыбында 1а,2в,3а,3б,3в,3г,6в,6г, 7б, 9а,9б 

Сыныптарындасынып сағаттары өтілді.

Сынып сағаттарында   бейнероликтер көрсетіліп, оқушылардың құқықтың сауаттылығы кеңіді. 

Өзін өзі басқару мүшелері «Заңды білде құрметте...» тақырыбында қабырға газеттерін  шығарды. 1-9 сыныптардың ата-аналарымен «Зорлық зомбылықсыз балалық шақ» тақырыбында мектеп психологымен бірлесе жиналыстар өтілді.

21-25 қараша аралығында «Балалар құқығы туралы Конвенция күні» тақырыбында сынып сағаттары өтілді.

Құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында жоғарғы сынып жетекшілері мен мектеп әкімшілігі бірлесе  түнгі рейд жүргізді. 

Әр айдың соңғы жұмасында Құқық бұзушылықтың алдын алу отырысы болып, құқық бұзушылық орын алған мәселелер мен оқушылармен әңгіме жүргізіліп отырды. Жас өспірімдер инспекторы Пулик Регина 8-9 сынып оқушыларымен құқық бұзушылық, жасөспірімдердің құқығы мен жауапкершілігі туралы әңгіме өткізді.




2.Рухани- адамгершілік   тәрбие

Шілде мен қыркүйек аралығында "Мектепке жол" акциясы өткізілді, оның барысында ата-аналар, қамқоршылық кеңес және мұғалімдер мұқтаж оқушыларға мектеп формасы, аяқ киім және канц түрінде қолдан келгенше көмек көрсетті.


1-қазақ Қарттар күніне орай «Қарттар –біздің қазынамыз» атты сынып сағаттары өтіліп, ардагер ұстаздарға сый-құрмет көрсетілді.

«Оқуға құштар мектеп» жобасы бойынша мектеп холдарында үлкен үзілістерде кітап оқу ұйымдастырылды. Барлық сыныптарда аталған жоба бойынша іс-шаралар өтілді. 

«Театр және балалар» жобасы бойынша 1-9 сынып оқушылары оқыған ертегі, шығармаларынан қойылым қойып, әр кейіпкердің образына ене білді. 

3-қазан Ұстаздар күніне орай мектепшілік салтанатты мереке ұйымдастырып, оқушылар өз өнерлерімен ұстаздарын тәнті етті.

06-10-ақпан аралығында «Рухани жаңғыру жолындағы тарих тағлымы» тақырыбында 8-9 сыныптар арасында   тарих пәні мұғалімдері Р.А Исмаилова мен М.А. Розбакиева дөңгелек үстел ұйымдастырды. Іс-шарада туған өлке тарихына көзжібере отырып, оқушылардың дүниетанымын кеңейте түсті.

8-Наурыз Халықаралық әйелдер күніне орай мектепішілік мерекелік концерт ұйымдастырылды. Әр сыныпта Аналар күніне орай сынып сағаттары өтіліп, аналарына, әжелеріне арнап өлең-тақпақтар арнады.

3. Ұлттық тәрбие шеңберінде құндылықтар жүйесін қалыптастыру

28 ақпан Алғыс айту күнін мерекелеу қарсаңында "Азат негізгі   орта мектебі" КММ-де "Рахмет, қазақ жері"сынып сағаты өткізілді. Алғыс айту күні мерекесі ортақ тарих, барлық этностардың бір-біріне және қазақ халқына қолдауының арқасында бастан кешкен бірлескен қиындықтарды еске алу негізінде көпұлтты Қазақстанның бірлігін сақтау және дамыту мақсатында енгізілді. Әр сынып оқушылары ұстаздарына арнап, «Алғысым шексіз, ұстаздар» челленджін ұйымдастырып, ұстаздарға алғыстарын білдірді.

Алғыс айту-бұл біреуге жақсылық, назар аударғаны үшін ризашылық сезімі. Сынып сағатының соңында балалар өз алғыстарын түймедақ түрінде білдірді.

22-Наурыз ұлыстың Үлы күніне орай«Ұлы Наурыз –жаңа жыл басы»атты сынып сағаттары

Бір мезгілде   мектеп бойынша әлеуметтік желілерде « Әр отбасынан бір ағаш» челленджін өткізілді. «Бақ дарытар құт Наурыз!» атты жас суретшілер байқауын ұйымдастырырылды. «Ұлттық   дәстүр»  тақырыбында кітап көрмесін ұйымдастырылды.

1 мамыр-Қазақстан халықтарының бірлігі күні.

Біздің мемлекетіміз-Қазақстан Республикасы үлкен аумақты алып жатыр. Біздің еліміздің барлық жерінде әртүрлі ұлт өкілдері тату-тәтті өмір сүріп, жұмыс істейді: қазақтар, орыстар, ұйғырлар, кәрістер, украиндар, немістер, татарлар, өзбектер және т .б... Әр сынып өз тиеселі ұлттың биі, өлеңін және ұлттық тағамдарын таныстырды.

24-28 сәуір аралығында  мектепалды даярлық сыныбынан 9 сыныпқа дейінгі чаттарда "Көп ұлтты тату елім- Қазақстан" атты сынып сағаттары өтті, олар біздің еліміздегі ұлттардың ғана емес, сондай-ақ қазақстандықтардың рухының бірлігіне арналған. Олар патриоттық сипатта болған құттықтау хаттарының, халықтар достығы туралы бейнематериалдардың және т.б. негізінде құрылды.

КСРО Халық әртісі Роза Бағланованың туғанына 100 жыл (1922-2011жж.) "Оның есімі халық жүрегінде" сынып сағаты (Роза Бағланованың 100 жылдығы). Мақсаты: көрнекті әншінің өмірлік және шығармашылық жолын еске түсіру, патриотизм сезімін, Отанға, өнер мен музыкаға деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу.

9- ақпан Мұқағалидің туған күніне орай «Ақиық ақын- Мұқағали Мақатаев» тақырыбында сынып сағаттары өтіліп, ақынның шығармашылығымен танысып, поэмаларынан үзінді қойылым қойылды. Мектепішілік іс-шара өткізіліп, 4 «А»,6 «А», 8 «Б» сынып оқушылары ақын туындыларынан үзінді оқып, әндерін шырқады.


  • Мектептегі отбасылық тәрбие

2013 жылғы 8 қыркүйекте Қазақстанда алғаш рет Отбасы күні атап өтілді. Содан бері бұл күн дәстүрге айналды Отанға деген сүйіспеншілік отбасылық пешке деген сүйіспеншіліктен басталады. Туған шаңырақтың астында алған тәрбие-бүкіл халқымыздың салауатты және табысты болашағының кепілі. Әр адамның өз үйі бар. "Әке үйі", "отбасы" сөздері өмірдің алғашқы күндерінен бастап біздің санамызға енеді. Отбасы - бұл үлкен сыйлық. "Үйде бақытты адам бақытты".

Отбасы күніне арналған апта аясында "Азат  негізгі орта мектебі" КММ-де 1-4 сыныптарда 4 сыныптың сынып жетекшісі А.К.Иманова "Ана мен мен – ең жақсы достар" атты дөңгелек үстел өткізді,оның барысында қыздары аналарының көмегімен "отбасылық құндылықтар", "Отбасы-негіздердің негізі". Туған адамдар арасында "Ана мамандығы" туралы, атап айтқанда балаларымен қарым-қатынас кезінде туындайтын қиындықтар туралы ашық диалог болды. Қыздарға арналған мұндай тақырыпты түсіну қиын, бірақ жоқ... қыздар бұл мәселелерді байсалды қабылдады және дұрыс шешім табуға тырысты. Бірге кроссвордтар шешіп, сурет салды...тіпті ән айтты.

Жыл бойы сынып жетекшілері жасалған кесте мен жоспарға сәйкес сынып ата-аналар жиналысын өткізді.

28 қаңтарда мектептің ата-аналарына Қазақстандағы балаларға қатысты зорлық-зомбылық фактілерін, кәмелетке толмағандарға қатысты құқықтарды бұзу немесе қатыгез қарым-қатынас фактілері туралы Telegram мессенджеріндегі Bala Qorgay чат-арнасына хабарлауға болатындығы туралы ақпарат берілді.


5.Еңбек, экономикалық және экологиялық тәрбие

Еңбек күні аясында 1-9 сынып жетекшілері "еңбек адамды безендіреді", "көздер қорқады - қолдар жасайды", "Еңбек әлемді басқарады" және т. б. сынып сағаттарын өткізді.. Қарттар күніне орай экологиялық акция, сондай-ақ " Туған өлкенің табиғаты!»

9-11 сынып оқушыларымен кәсіптік бағдар беру бойынша белсенді жұмыс жүргізілуде.

Экологиялық тәрбие үшін "Таза көше"экологиялық патруль өткізілді.

ЭКО сағатты қазір бастаңыз!

Жыл сайын планетадағы жасыл кеңістіктер саны тұрақты түрде азаяды. Бұған өнеркәсіптік кесу, орман өрттері, құрғақшылық ықпал етеді. Экологиялық жағдайды жақсарту үшін немқұрайлы емес адамдарды тарту және өз туған қаласын, сен туып өскен ауылды жақсы көретіндерді, Туған жер туралы ойлайтындарды және экологияға қамқорлық жасауға дайын адамдарды біріктіру қажет.

Қазіргі әлемде адамның жеке ерекшеліктеріне қойылатын талаптар үнемі өсіп келеді, ал жұмыстың мақсаттары мен сипаты адамдарға таңдаған мамандығында жоғары кәсібиліктің, үнемі біліктілікті арттыруға және жеке дамуға дайын болу қажеттілігін көрсетеді. Мұндай жағдайда мектептегі кәсіптік бағдарлау бұрынғыдан да өзекті болады және барлық жастағы мектеп оқушыларына сапалы дайындықты қамтамасыз етуі керек.

4 тоқсан бойы тұрақты негізде 8,9 сынып оқушыларымен кәсіптік бағдар беру жұмыстары жүргізілді: буклеттер, Қазақстанның колледждері мен жоғары оқу орындары туралы ақпараттық парақтар таратылды. Оқушылар үшін де, ата-аналар үшін де бейне роликтер арқылы оқыту шарттары, бейіндік пәндер, сондай-ақ оқуға түсу үшін қажетті құжаттар, оларды ұсыну мерзімдері туралы ақпарат берілді.

8-9 сынып оқушылары арасында сауалнама жүргізілді, ол балалардың қандай оқу орындарына қызығушылық танытатынын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл бағыттағы жұмыстар әлі де жалғасуда.

6.Зияткерлік тәрбие, ақпараттық мәдениетті тәрбиелеу

1 сәуір күні 1-9 сынып оқушылары арасында космонавтика күніне арналған, мектеп оқушыларының ғарышқа алғашқы ұшуы туралы ой-өрісін кеңейтуге бағытталған "Жұлдыздарға тікен арқылы" атты іс-шара өткізілді.

Іс-шара келесі сұрақтан кейін басталды: "бұл әйгілі және аңызға айналған сөйлемді кім айтты? Қандай жағдайда?"Ұйымдастырушыдан жауап алып, мақұлдағаннан кейін оқушыларға "Восток" спутник-кемесінің борттағы адаммен алғаш рет ашық ғарышқа ұшырылғанын көрсететін деректі фильмнен үзіндінің бейне ролигін көру ұсынылды. Кеменің ұшқышы кеңестік ғарышкер Юрий Гагарин болды. Іс – шараның мақсаты: Қазақстан өз аумағында ғарыш айлағы бар санаулы мемлекеттердің бірі екенін пайдалана отырып, оқушыларды отаншылдық, өз Отаны үшін ұлттық мақтаныш рухында тәрбиелеу.

Әдіс бірлестігі апталықтарында әр сыныптарда зияткеорлік сайыстар, КВН сияқты оқушылардың ой-өрісін дамытуға арналған сайыстар өтеді.

7.Көпмәдениетті және көркем-эстетикалық тәрбие

27-29 желтоқсан күндері өзін-өзі басқару мүшелерінің ұйымдастыруымен «Жасыл шырша» мерекесі өтті. Бастауыш сынып оқушыларына арнап, ертегі, мультфильм кейіпкерлері ретінде образға кіріп ойнаған әртістеріміз бүлдіршіндер мен ата-аналардың көңілінен шығып, алғысқа ие болды.

8 Наурыз-көктемгі сүйкімділік мерекесі! 6 наурызда мектепте Халықаралық әйелдер күніне арналған мерекелік іс-шаралар өтті. Дәстүрлі түрде оларға тәрбиеленушілердің аналары мен әжелері шақырылды. Сыныптар мерекелік безендірілді. Балалар өздерінің ең қымбат, сүйікті қонақтарына музыкалық, шығармашылық сыйлықтар дайындады: би, ән. Әрине, қымбат әйелдерге арналған өлеңдер мен жылы тілектер жоқ.

Аналар мен әжелердің күлімсіреген, ықыласы мен сүйіспеншілігіне бөленген жүздерін көру жағымды болды, олар балалардың қолымен дайындалған сыйлықтарды қандай нәзіктікпен алды.

Құттықтау сөзімен және вниманием де айналып өткен жоқ қыз сыныптарда.

Көктем мен әйелдер қауымы мерекесі тамаша өтті! Көңіл-күй керемет болды, мейірімділік пен ризашылықтың эмоциясы барлық қатысушылардың жүрегін жаулап алды.

1 мамыр-Қазақстан халықтарының бірлігі күні.

Біздің мемлекетіміз-Қазақстан Республикасы үлкен аумақты алып жатыр. Біздің еліміздің барлық жерінде әртүрлі ұлт өкілдері тату-тәтті өмір сүріп, жұмыс істейді: қазақтар, орыстар, ұйғырлар, кәрістер, украиндар, немістер, татарлар, өзбектер және т .б... Әр сынып өз тиеселі ұлттың биі, өлеңін және ұлттық тағамдарын таныстырды.



8.Дене тәрбиесі, салауатты өмір салтын тәрбиелеу

Қыркүйек айында жалпы мектептік Денсаулық күні өткізілді, оның барысында мектептің барлық оқушылары жаттығу жұмыстарын жасады, қашықтықта жүрігу, ұлттық ойындар сайысы, футбол  таза ауада ойындармен табиғатқа жорықтар жасады. 

1-желтоқсан- Дүниежүзілік адам имундық тапшылық синдромымен күрес күні мектеп мейірбикесі Тохниязова Диляраммен бірлесе отырып, «Біз СПИД-ке қарсымыз»акциясы ұйымдастырылып, 7-9 сынып оқушылары қабырға газеттерін шығарды.

3-9 сыныптар арасында дене шынықтыру пәні мұғалімі шахматтан турнир ұйымдастырып, оқушылар бақ сынасты.Жеңімпаздар марапатталды.

5-мамыр күні Ұлы Жеңіс күніне орай футболдан турнир ұйымдастырылды. Мектеп оқушылары командалық топтарға бөлініп, бәсекелесті. 5-8 сыныптар арасында дене шынықтыру пәні мұғалімі Нурсейтова Ж.М ұйымдастыруымен волейбол жарыстарын ұйымдастырып, қыздар, ұлдар командалары аймақтық, аудандық турнирлардан жүлделі орындарды алды.

«Азат негізгі орта мектебінің» 100 жылдық мерейтойына арнап грек-рим күресінен республикалық деңгейде сайыс ұйымдастырылды. Сайысқа республикамыздың барлық облыстарынан үміткерлер қатысып, жеңімпаздар марапатталды. 

ИНТЕРНЕТ ЖЕЛІСІНІҢ ҚАУІПТІЛІГІ

Қашықтықтан оқытуға көшумен студенттерге қажетсіз сайттарға "бару" үшін көбірек мүмкіндіктер пайда болды. "Интернетте алаяқтар, алаяқтар, жаман ниеті бар адамдар қылмыс жасайды. Бұл жиі орын алады, олар тіпті осындай қылмыстар үшін арнайы атау ойлап тапты – киберқылмыс немесе кибер алаяқтық.

Жақында балалар әлеуметтік желілерде жиі бола бастады, сондықтан мұндай қажеттілік туындады: балаларға құрдастарымен жиі жазықсыз қарым-қатынас жасау (фото бойынша) өмірге қауіпті жағдайға айналуы мүмкін екендігі туралы жағымсыз сайттар бар екенін еске салу. Көмегімен жадынамалар, оқушылармен және ата-аналармен мектеп соц.мұғалім осы өзекті тақырыпта сөйлесті. Интернетке тәуелділіктің алдын алу, Интернетті пайдалану мәдениетін арттыру, кәмелетке толмағандардың Интернет-белсенділігін бақылауға қатысты интернет - қызметтерді ересек пайдаланушылардың жауапкершілігі мақсатында мектепте мынадай жұмыс жүргізілді: "интернет желісіндегі жұмыс қағидалары" нұсқамасы, 5-9 кл "интернет - кеңістіктегі қарым-қатынас мәдениеті" әңгімесі, "оқушылардың киберқауіпсіздігі", " Отаным тағдырымҚР 2018 жылғы 2 шілдедегі № 169 –VI "ақпараттық ортадағы киберқауіпсіздік" сынып сағаты "Балаларды денсаулығы мен дамуына зардабын тигізетін ақпараттан қорғау туралы"Заңы аясында. "Ұшқыр ой алаңы" жобасы аясында "кибер гигиенаны сақтау неге маңызды?"(5-9)" ұялы телефондарды пайдалану ережелері"," Қауіпсіз интернет", дәріс: Нейрокомпьютерлер және оларды қолдану, көру қабілетінің нашарлауы және онлайн - ойындардың балаларға басқа да жағымсыз әсері.

Қосымша білім беру, үйірмелер мен спорттық секцияларға оқушылардың қатысуы

Мектептен тыс спорттық секциялар мен өнер үйірмелеріне барлығы 168 оқушы қатысады. Оның ішінде спорттық секцияға 131 оқушы, өнер үйірмесіне 44 оқушы қатысады. Бұл мектептегі оқушылардың 40 пайызын қамтиды. 

Қамқоршылық кеңесінің жұмысы

Өткен оқу жылында Қамқоршылық кеңес жұмысының басым бағыттары:

* балаларды мектепте оқыту мен тәрбиелеудің денсаулығы мен қауіпсіз жағдайларын жасауға жәрдемдесу;

* мектептің материалдық-техникалық базасын жетілдіруге, оның үй-жайы мен аумағын абаттандыруға жәрдемдесу;

* онлайн конкурстар, жарыстар ұйымдастыруға көмектесу;

Қамқоршылық кеңесінің жұмысы комиссия арқылы ұйымдастырылды:

оң, қаржылық, санитарлық-ағартушылық, оқу-тәрбиелік.

Қамқоршылар кеңесінің жұмысына түрлі мамандық иелері қатысты.

Қамқоршылық кеңестің отырыстарында қаралған мәселелер:

Жұмыстың негізгі бағыттарын анықтау, Қамқоршылық кеңестер құру бойынша нормативтік-құқықтық базадағы, білім беру жүйесіндегі әдістемелік ұсынымдармен және өзгерістермен танысу; мектеп жарғысымен танысу. Оқу-тәрбие процесінің сапасын жақсартуға жәрдем көрсету. Оқушылардың құқық бұзушылықтың алдын алу мәселелерін талқылау. Іс-шараларды өткізуді ұйымдастыруға жәрдемдесу. Аз қамтылған отбасылардан шыққан оқушыларды кеңсемен және киіммен қамтамасыз ету қорытындысы туралы "қамқорлық"акциясына қатысу. Аз қамтылған отбасылардан шыққан балаларға сыйлықтар жинауды ұйымдастыруға көмек көрсету. Оқушылар арасында салауатты өмір салты мен құқық бұзушылықтың алдын алу бойынша жұмыс.

Оқу процесінің жағдайын жақсарту және оқушыларға медициналық қызмет көрсетуді қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік органдармен жұмыс. Аз қамтылған отбасылардан шыққан білім алушылардың жазғы демалысын және есепке алудың барлық түрінде тұрған білім алушылардың жұмыспен қамтылуын ұйымдастыру туралы 2. Жеңіс күні мен Отан қорғаушылар күніне арналған іс-шараларды ұйымдастыруға және өткізуге қатысу. ҰОС ардагерлеріне және тыл еңбеккерлеріне көмек көрсету. Білім алушылардың көктемгі іс-шараларын және каникулдық бос уақытын өткізу туралы. Қосымша білім беру жүйесін дамыту перспективалары.

Қамқоршылық кеңестің отырыстары тоқсанына бір рет өткізіледі, оларға қаржы салымдарының перспективалары қаралады, бұл хаттамада міндетті түрде тіркеледі. Шұғыл мәселелер туындаған кезде Кеңес жоспардан тыс жиналады.

Қамқоршылық кеңес пен мектеп әкімшілігі жұмыс істеген уақыт ішінде ынтымақтастық қатынастарын қалыптастыруға қол жеткізілді, бұл, әрине, бірлескен қызмет үшін қолайлы негіз болып табылады. Мектеп әкімшілігі әрдайым шақырылады және қамқоршылық кеңесінің отырыстарына қатысады.



Сынып жетекшілер ӘБ жұмысы

Оқу жылы бойы мектепте "Қазақстанның Құзыретті азаматын дамыту және тәрбиелеу үшін оңтайлы педагогикалық жағдай жасау"тақырыбы бойынша сынып жетекшілерінің әдістемелік бірлестігі жұмыс істеді.


Мақсаты: тәрбие жүйесінің сапасы мен тиімділігін арттыру, сынып жетекшілерінің құзыреттілігі мен кәсіби шеберлігін арттыру арқылы мектепте тәрбие нысандары мен әдістерін жетілдіру.

Міндеттері:

* Жеке тұлғаның адамгершілік қасиеттерін жетілдіру мәселелері бойынша сынып жетекшілерін даярлаудың теориялық, ғылыми-әдістемелік деңгейін арттыру.

* Сынып жетекшілерінің педагогикалық тәжірибесін зерттеу, жинақтау және тәжірибеде қолдану.

* Тәрбие жұмысы жүйесіне Денсаулық сақтау технологияларын енгізу бойынша бағдарламаның орындалуын қамтамасыз ету.

* Әр оқушының шығармашылық тұлғасын оның қабілеттеріне, мүдделеріне, мүмкіндіктеріне, сондай-ақ қоғамның қажеттіліктеріне сәйкес әр түрлі қызмет түрлерінде дамыту үшін оңтайлы жағдайлар жасау.

* Кәсіпкерлік, Тәуелсіздік, тиімділік, жауапкершілік, азаматтық, бастамашылық, адалдық пен әдептілікке ұмтылу сияқты жеке қасиеттерді дамыту.

* Жоғары дамыған рухани-адамгершілік тұлғаны тәрбиелеуге ықпал ету.

* Сынып жетекшілерін заманауи тәрбие технологияларымен және дарынды балалармен жұмыс жасаудың заманауи түрлерін білумен қаруландыру.



Жыл ішінде 5 отырыс өткізілді:

№ 1 отырыс. 2020-2021 оқу жылындағы тәрбие жұмысын талдау. 2021-2022 оқу жылында тәрбие жұмысын ұйымдастыру. Тәрбие жұмысын бір жылға жоспарлау. Өздігінен білім алу тақырыптарын таңдау (талқылау).

№ 2 отырыс.Тәрбие жұмысында инновациялық технологияларды қолдану. Сынып жұмысын қалай қызықты және мазмұнды етуге болады? Сынып жетекшілеріне құқық бұзушылықтың алдын алуды психологиялық сүйемелдеу бойынша ұсынымдар.

№ 3 отырыс.Дене шынықтыру-спорттық іс-шаралар салауатты өмір салтын қалыптастыру құралы ретінде. Оқушылардың зиянды әдеттерінің алдын алу (сынып жетекшілерінің жұмыс тәжірибесінен).

№ 4 отырыс .Оқушылардың белсенді азаматтық позициясын қалыптастыру мәселесін шешуге жүйелі көзқарас. "Рухани Жаңғыру. Сыныптан тыс адамгершілік іс-шаралар, олардың технологиялары, сапасы мен тиімділігі.

№ 5 отырыс. 2021-2022 оқу жылындағы МҰ жұмысын талдау. МҰ жұмысын 2022-2023 оқу жылына алдын ала жоспарлау. Оқу жылындағы тәрбие жұмысын талдау. Жазғы сауықтыру компаниясына дайындық.

Оқу жылы ішінде әр сынып жетекшісі айына 2 іс-шараға қатысты, бір жыл ішінде қатысқан іс-шаралардың жалпы саны 20 құрады. Сапар нәтижелері бойынша сыныптан тыс іс-шараларға өзара қатысу дәптерлері толтырылып, толтырылды.


Мектеп Парламенті қызметі туралы 

ЕСЕП

2022-2023 оқу жылы


«Жас қыран» мүшелерінің саны

«Жас ұлан» мүшелерінің саны

Ұланбасының аты-жөні

Тәлімгердің

аты-жөні

1

202

218

Сапиев Даниель

Кахаров Иминжан Тельманович



Мектеп парламентінің фракцияларындағы оқушылар саны

Олардың ішінде оқушылары:

Оқыту тілдері бойынша:

Мектеп Парламенті Президентінің аты-жөні

Оқушылардың өзін-өзі басқару ұйымы жетекшісінің аты-жөні

142

6 сынып-40

7 сынып-32

8 сынып-30

9 сынып- 40

қазақ сыныптарында- 35

орыс сыныптарында- 107

Имруллаева Асель

Кахаров Иминжан Тельманович


              «Азат негізгі орта мектебі» КММ-нде Мектеп Парламенті 2022-2023 оқу жылының қыркүйек айында құрылды. Жоспар 8 фракция бойынша құрылды: Патриотизм «Жас Ұлан» ұйымы, Қамқорлық, «Адал ұрпақ» еріктілер клубы,  Құқық және тәртіп, «Парасаттылық мектебі» клубы, Ақпарат фракциясы, Спорт және салауатты өмір салты фракциясы, Өзін-өзі тану және бақыт фракциясы, Дебат қозғалысының фракциясы, Көркем шығармашылық клубтар,  Экология және еңбек. Әр фракция бойынша жетекшілер бекітілген (тарих мұғалімдері, дене шынықтыру мұғалімдері, биология мұғалімдері, психологтар,музыка пән мұғалімдері, тәлімгер).  Өткізілген іс-шаралар бойынша барлық ақпараттар фракциялар парақшалары мен мектеп сайтына салынып отырады. Мектеп белсенді оқушыларының парақшасы: "Азат негізгі орта мектебі" КММ (@azat_negizgi_orta_mektebi) | Instagram 


            Қыркүйек айында Мектеп Парламентінің Президентін сайлау өтті. Сайлау үш кезеңнен өтті. Үміткерлер сайлау комиссиясының сұрақтарына жауап беріп, дайындап келген сайлауалды бағдарламаларын қорғады. «Мен Президент болсам...» видеопрезентация жасады. Кандидаттардың бағдарламалары мектеп сайттарына, постерлары ілінді.


            Әр сыныпта сайлауалды бағдарламаларымен таныстырып, агитациялық жұмыстар жүргізілді. 17.09.2021 жылы Мектеп Президенті сайлауы өтті. Сайлауда 53 пайызбен 9А-сынып оқушысы Имруллаева Асель жеңді. 


            19.09.2022ж. Мектеп Парламенті мен тәрбие ісінің меңгерушісінің қатысуымен Мектеп Президентін ұлықтау рәсімі өтті.

            Мұғалімдер күніне орай 26.09-30.09.2022 аралығында апталық өтті. Сыныптар арасында "Мұғалімге тосын сый" ашық сабақтары өтті.30.09 Ұстаздар күніне орай ең ерекше құттықтауларға арналған бейнероликтер мектеп инстаграм  парақшасына жүктелді. Қорытындысы айтылды. 

     30 қыркүйек Мектеп Парламенті  зейнеткер ұстаздар Ниязова Назира Таиповна және Жалилова Хамра Хабибулавнаны екі бірдей мейраммен құттықтап барды.


19.09.2022ж күні мектепішілік «Денсаулық күні» аталып өтті. Шараға 1-9 сынып оқушылары қатысты.  Жауапты дене шынықтыру мұғалімдері М.Рахимов, С.Кутимов және Ж.Нусипалиева болды. «Денсаулық күні» бағдарламасы әзірленіп, жоспар құрылды. «Денсаулық күні» ашылуы әдеби монтажбен басталып, флэшмоб билеумен жалғасын тапты. Әрі қарай жас ерекшелігіне сай жоспар бойынша спорттық жарыстар өтілді.  Шара өз деңгейінде өтілді.

        "Жалын" жас мамандар "Ұстаздық жолын таңдау себебім..." тақырыбында видеосұхбат дайындап, мектеп сайттарына салынды. 30.09 9-сынып оқушыларының өзін-өзі басқару күні өтті. Оқушылар 1-8-сыныптарға сабақ өткізді, ұстаздарға мерекелік концерт ұйымдастырды. Мектеп Парламенті мұғалімдерге мерекелік көңіл-күй сыйлау мақсатында мектеп дәлізін, спорт залын сәндеп, таңертең жалынды тілектерімен ұстаздарды қарсы алды.


            Мектеп Парламенті «Жас Ұлан» ұйымы қазан айында 1-5 сыныптар арасында «Күздік қиял» тақырыбында оқушылар арасында қолөнер көрме байқауын өткізді. Көрмеге мектебіміздің 80 оқушысы қатысты. Оқушылардың барлығы Мектеп Парламентінің дипломдарымен марапатталды.  

          17.10.2022 жылы «Пайдалы интернет» апталығында Мектеп Парламенті интернетті дұрыс пайдалану бойынша нұсқаулықтар таратты. 

            Қараша айында «Жолда жүру ережелерін білейік!» тақырыбында мектеп оқушыларымен апталық өткізді. Мақсаты. Балаларды жолда жүру ережесімен таныстыру, еске сақтауға үйрету, жол қауіпсіздігін, өз өмірлерін сақтай білуге тәрбиелеу. Жол белгілерін айыра білу дағдыдарын қалыптастыру, жол ережісін білудің маңызды екенін түсіндіру болды. 

Жыл сайын дәстүрлі түрде өтетін «Жас қыран» , «Жас Ұлан» ұйымына қабылдау салтанатты жиыны өткізілді. Мектебімізде 2022 жылдың 14-18 желтоқсан аралығында «Жас Ұлан және Жас Қыран» ұйымына оқушыларды қабылдады. «Жас Ұлан» ұйымына 40 оқушы қабылданып, «Жас Қыранға» 48 оқушы қабылданды. Салтанатты жиында сынып жетекшілері мен педагог - ұйымдастырушы балаларға көгілдір түсті галстук тағып берді. Балалар өз Отанының патриоты болуға ант берді. Ұйымның мақсаты: өскелең жас ұрпақтың бойында патриоттық, білім мен өзін-өзі жетілдіруге деген құштарлық,беріктік, Отан тарихына, Тәуелсіз Қазақстанның бүгіні мен болашағына деген жауапкершілікке тәрбиелеу.

          Жаңа жылға мектеп парламентінің мүшелері И.Кахаровтың басшылығымен мектеп оқушылары үшін жаңа жылдық қойылым ұйымдастырды. "Театр және балалар" жобасының арқасында мектептің өзін-өзі басқару мүшелері керемет жаңа жылдық шоу көрсетті.

        «Адал Ұрпақ» клубы І жартыжылдықта «Адал және сатылмайтын еңбек бейнесі», «Қылмыс пен жаза», «Бір жемқорлыққа қарсымыз!», «Адал ұрпақ – адал жол» тақырыптарында іс-шаралар өткізіп, клуб мүшелері жиындар өткізеді. 

Өзін-өзі тану және бақыт фракциясы бойынша «Мейірім» клубы құрылды. Клуб мүшелерінің жұмыстары туралы ақпарат "Азат негізгі орта мектебі" КММ (@azat_negizgi_orta_mektebi) | Instagram  парақшасына шығады. Педагог-психологтар мен клуб мүшелері құрылған жылдық жоспар бойынша   іс-шараларды өткізуде.

Дебат клубының мақсаты мен міндеттері: дарынды және бастамашыл жастарды дамыту; қоғамның әлеуметтік және саяси бағытталған азаматтарын қалыптастыру; клуб мүшелерінің сыни ойлауын, шешендік шеберлігін, коммуникативті дағдыларын дамыту; қоғамның назарын колледждің, қаланың, аймақтың, елдің, әлемнің ең өзекті мәселелеріне аудару және әр түрлі деңгейдегі басшылармен іскерлік байланыс орнату; талқыланған мәселелерге қатысты іс жүзінде жүзеге асырылатын ымыралы шешімдерді әзірлеу; шығармашылық кәсіби тұлғаны, даралықты, клуб мүшелерінің өз көзқарастарын қорғай білу, басқаларды сендіру, сондай-ақ өз қателіктерін мойындай білу қабілеттерін еркін дамыту. Дебат клубында  Дебаттық шаралар-“Мектеп формасы”,“Виртуалды қарым-қатынас”, “Ғаламтор”, “Сән үрдістері”, “Мамандық”легі қарастырылды. Ораторлар аудандық турнирларға қатысып, бақтарын сынауда. 

         Мектеп парламенті фракция мүшелерін таңдауда оқушылардың қызығушылықтары мен жеке қабілеттеріне баса назар аударылады. Нәтижесінде сабақтан тыс, қоғамдық жұмыстарға араласып жүрген оқушылар саны артуда.Фракция мүшелері аудандық байқаулар мен жарыстарға белсене қатысып отырады.  

            Тәуелсіздік күніне орай патриоттық әндер байқауы офлайн форматта өтті. 1-9 сыныптар байқауға белсене қатысты. Әр сыныптың бейнежазбасы белсенділер парақшасына салынып, марапатталды.

            Қаңтар-ақпан айларында "Зиянды әрекеттерге жол жоқ!", "ЖЖЕ балалар көзімен","Человек природе друг - пусть узнают все вокруг" тақырыптарында  акциялар ұйымдастырылды. Оқушылар үзілісте сауалнамаға жауап беріп, сурет, постерлар салды. Оқушылардың жұмыстары арнайы тақтаға ілінді, тізілісте марапатталды.

            Наурыз айында Алғыс айту күні, 8 наурыз – халықаралық әйелдер күні, Ұлыстың Ұлы күні тойланды. Мереке күндерінде арнайы суретке түсетін фотоаймақ жасалды. Ерекше құттықтаулар болды. 22 наурыз «Батаменен ел көгерер» челленджі ұйымдастырылды. Оқушылар марапатталды.

            12 сәуір – ғарышкерлер күніне орай парламент «Мен ғарышкер боламын!»   тақырыбында суреттер мен макеттер байқауын өткізді. Байқауға 50ден аса жұмыстар қабылданды. Оқушылардың барлығы марапатталды.

            Жыл бойы дәстүрге айналған «Осенний вальс» байқауы өткізілді. Байқауға 7-9 сынып бұрымдылары белсене қатысты. Байқау бірнеше кезеңннен өтті. Әр кезеңге оқушылар ерекше дайындықпен келгендері байқалды. «Король и Королева» байқауы жеңімпаздары Имруллаева Асель мен Жарқын болды. Әр оқушы дипломдар мен арнайы сыйлықтармен марапатталды.

Сонымен қатар бастауыш сыныптары арасында «Біз бейбіт елді қолдаймыз!» тақырыбында би фестивалі өттіӘр сынып тақырыпқа сай флэшмоб биледі. 

           1 мамырда "Қазақстан халқының бірлігі күні"мерекесі өтті. Мектеп парламентінің мүшелері салтанатты іс-шара ұйымдастырды, онда оқушылар әр халықтың ұлттық билерін шырқады және биледі, ал алтыншы және тоғызыншы сынып оқушылары ұлттық флешмоб биледі.


 
2023-2024 оқу жылына ұсыныс:

  1. Ата-аналар клубымен Мектеп Парламентінің өзара іс-қимыл жұмыстарын ұйымдастыру;
  2. Қамқорлық кеңес пен Педагогикалық кеңестерге фракция мүшелерін тақырыпқа сай қатыстыру;
  3. Мектепішілік рейд жұмыстарын жандандыру;
  4. Ақпараттық фракциясы арқылы Мектеп Парламенті жұмысын цифрландыру.